شیوه و زمان کاری ما به شکلی اساسی در حال تغییر است. نظرسنجی امریکن تایم یوز در 2018 نشان میدهد 30 درصد از کارمندان تماموقت در تعطیلات و آخر هفته نیز کار میکنند، و حتی زمانی که در مرخصی رسمی هستند نیز دست از کار نمیکشند. پس از کوید 19 تغییر شرایط کاری جهانی به دورکاری در بدتر شدن این معضل بیتاثیر نبوده است. از آنجا که مرزهای بین کار و زندگی از بین رفته است، تشخیص اینکه چه زمانی وقت کار هست یا نیست برای کارمندان مشکل شده است.
بسیاری بر این عقیده هستند که انعطاف زمان کاری میتواند انگیزهها را بیشتر کند. اگر برنامه کاریمان را خودمان تنظیم کنیم میتوانیم برای داشتن بهترین عملکرد کاری، روزهای کاری را مدیریت کنیم که در نتیجه باعث میشود فکر کنند روزهای تعطیل و آخر هفتهها انگیزه بیشتری برای کار کردن دارند. علاوه براین، تحقیقات نشان میدهد اگر ( به جای بیکار بودن) سر خود را گرم کنیم احساس مفید بودن داریم، و در نتیجه کار برایمان معنادار و هدفمند میشود. در واقع این یعنی اگر وقتی دیگران دست از کار میکشند ما همچنان مشغول کار باشیم انگیزههایمان بیشتر میشوند.
در حالیکه تحقیقات ما خلاف این را نشان میدهد. کار کردن در تعطیلات و آخر هفته باعث کاهش یکی از فاکتورهای مهم ادامهی کار است: «انگیزش درونی». وقتی افراد در فعالیتهای جالب، لذت بخش و معنادار شرکت میکنند انگیزههای درونی آنها افزایش مییابد. دادههای ما نشان میدهند کار کردن در زمان تفریح باعث ایجاد کشمکشهای درونی بر سر دنبال کردن اهداف شخصی و یا حرفهای میشود و به همین خاطر افراد لذت کمتری از کار میبرند. با این حال زمانیکه خودمان در تعطیلات روی این تحقیق کار میکردیم به راهحلی برای این مشکل رسیدیم. تغییر ذهنی مرخصی به «زمان کاری» میتواند به ایجاد انگیزش درونی افراد در کار کمک کند.
کار کردن در زمان مرخصی چه تاثیری در انگیزش درونی دارد؟
برای رسیدن به این جواب، دادههای دریافتی از 1298 کارمند آمریکایی را تحلیل کردیم. برخی از این کارمندان درتعطیلات و برخی دیگر فقط در روزهای کاری هفته کار میکردند. در این مجموعه داده، انگیزش درونی با جملاتی از این دست همراه بود: «کاری که انجام میدهم به زندگیام معنا میدهد.» و «از طریق شغلم میتوانم از مهارتها و توانمندیهایم استفاده کنم.»
متوجه شدیم افرادی که بعضی روزهای آخر هفته را کار کرده بودند به طور میانگین انگیزش درونی کمتری برای کار دارند. البته عوامل دیگر از جمله جایگاه شغلی پایینتر نیز میتوانند در انگیزش درونی تاثیرگذار باشند. در نتیجه ما عوامل بالقوهی متعددی مثل درآمد خانوار، میزان تحصیلات، ساعات کاری هفته و رضایت کلی از زندگی را بررسی کردیم و متوجه شدیم ارتباط بین زمان کاری و انگیزش درونی همواره ثابت است.
در ادامهی تحقیق دربارهی ارتباط زمان کاری و انگیزش درونی، چهار آزمایش دیگر روی افراد بزرگسالی که آخر هفتهها کار میکردند و دانشجویانی که در تعطیلات درس میخواندند انجام دادیم. در تمام این مطالعات به این نتیجه رسیدیم که کار کردن در زمان مرخصی، انگیزش درونی افراد را برای کار کاهش میدهد.
برای مثال در یکی از تحقیقات خود با دانشجویانی که در یک روز تعطیل رسمی در کتابخانهی دانشگاه درس میخواندند مصاحبه کردیم. به برخی آنها روز تعطیل را یادآوری کردیم (که امروز 17 فوریه روز تعطیل رسمی است) و به برخی دیگر یادآوری نکردیم (و گفتیم امروز 17 فوریه است). بعد از آنکه به دانشجویان یادآوری شد در روزی که دیگران در حال استراحت هستند درس میخوانند، جزوههای آموزشی برایشان بیفایده و کسلکننده به نظر میآمد. در واقع انگیزش درونی کمتری برای درس خواندن داشتند.
چرا کار کردن در زمان مرخصی انگیزش درونی را کاهش میدهد؟
افرادی که شنبه (و در برخی کشورها دوشنبه) را روز اول «اصلی» کاری میدانند، وقت خودشان را نیز به دو قسمت زمان کار و زمان تفریح تنظیم میکنند. حال وقتی در زمانهای تفریح از جمله تعطیلات آخر هفته، کار میکنند نسبت به انتظارات خود و واقعیت دچار تناقض و پیچیدگی ذهنی میشوند و در نتیجه نسبت به کار خود بیمیل شده و معنا و هدف کار برایشان کمرنگ میشود.
اگر در زمان تعطیلات و مرخصی مجبور هستید کار کنید چه کاری باید انجام دهید؟
متاسفانه برای بعضی از شغلها کار نکردن در بعضی روزهای تعطیل اجتناب ناپذیر است. پس برای آنکه موقع کار در روزهای تعطیل انگیزهی خود را حفظ کنید چه کار باید کرد؟ در طی تحقیقاتی که داشتیم به یک استراتژی مداخلهای رسیدیم که دانشجویان و کارمندان میتوانند روزهای تعطیل درس بخوانند و کار کنند و سطح انگیزش درونی خود را نیز با این استراتژی حفظ کنند: به زمان خود، برچسب «زمان کاری» بزنند.
برای مثال به یکی از گروههای موردمطالعه که روزهای آخر هفته کار میکردند گفتیم: «مردم معمولا برای جبران عقبماندگی یا پیشرفت کارها روزهای آخر هفته هم کار میکنند.» و به گروه دوم گفتیم: «مردم معمولا آخر هفتهها را به استراحت و تفریح میگذرانند.» طبق دادههای ما در این تحقیق، با اینکه هر دو گروه در آخر هفته مشغول کار بودند، گروه اول نسبت به کار مشتاقتر بوده و آن زمان را (به جای زمان استراحت) «زمان کاری» فرض کردند.
آیا کار کردن در تعطیلات تمام انگیزههای کاری را کاهش میدهد؟
نکتهای که باید به آن اشاره کرد این است که انگیزههای دیگری نیز علاوه بر انگیزش درونی در ارتقا عملکرد افراد موثر هستند. افراد برای انگیزش بیرونی (مانند دریافت حقوق، تامین خانواده و غیره) هم کار میکنند. درنتیجه با اینکه کار کردن در تعطیلات باعث کاهش انگیزش درونی میشود، در تحقیقات ما نشانهای از تاثیر آن بر انگیزش بیرونی دیده نشد. در حالیکه در نتیجهی کار در تعطیلات و به دنبال آن ایجاد کشمکش اهداف شخصی و کاری توانایی افراد در درک معنا و هدف کار کاهش مییابد، در مقابل، روی انگیزههایی مانند دریافت حقوق یا امنیت شغلی تاثیری نخواهد داشت. اما گفتنی است که بر اساس تحقیقات کیتلین وولی و آیلت فیشباخ کارمندان نمیتوانند فقط با تکیه بر انگیزش بیرونی بهترین عملکرد خود را داشته باشند.
نکتهی کلیدی کاملا مشخص است: لذت کار کردن نه تنها به نوع کار بلکه به زمانی که کار را انجام میدهیم هم بستگی دارد. اگر مجبور هستید در زمان تعطیلات و مرخصی کار کنید پس از نظر ذهنی آن زمان را به «زمان کاری» تغییر دهید تا انگیزههایتان همچنان حفظ شوند. با توجه به نتایج تحقیقات ما که نشان میدهد کار کردن در تعطیلات انگیزش درونی را کاهش میدهد، مدیران نیز میتوانند برای حفظ کیفیت عملکرد کارمندان خود از آنها بخواهند در تعطیلات کار نکنند. پیدا کردن راههای حفظ انگیزه همیشه اهمیت داشته است. حال که در پی شیوع کووید 19 بسیاری از کارمندان سراسر دنیا دورکار شدهاند و با کمرنگ شدن مرز بین کار و زندگی، کار بیشتری به کارمندان تحمیل میشود استفاده از این استراتژیها به عملکرد موثر شما و دیگر اعضای تیم کمک میکند.
